Ołtarz Baranka Mistycznego (Ołtarz Gandawski). Dziś przypisywany jednemu z braci, młodszemu Janowi. To imię Jana zapisali historycy sztuki. Ołtarz rozpoczęli w 1424 roku razem z Hubertem. Razem pracowali przez dwa lata. Janowi przyszło samodzielnie ukończyć dzieło, po ośmiu latach pracy.
Głównym tematem dzieła jest odkupienie ludzkości przez ofiarę Chrystusa.
Nastawa ołtarzowa składa się z 12 tablic w dwóch rzędach, osiem z nich jest malowanych po obu stronach. Przedstawiono na nich łącznie ponad 250 postaci. Górny frontowy rząd pokazuje Chrystusa Króla w otoczeniu Najświętszej Maryi Panny i Jana Chrzciciela. Wnętrza skrzydeł przedstawiają grające i śpiewające anioły, a na zewnątrz Adama i Ewę. Dolna część frontowej tablicy pokazuje adorację Baranka Bożego z ludźmi płynącymi ku uwielbieniu, nadzorowanymi przez gołębicę symbolizującą Ducha Świętego. W tygodniu skrzydła ołtarza były zamknięte, pokazując Zwiastowanie Maryi oraz portrety Joosta Vijdta i jego żony Lysbette Borluut.
Na ołtarzu dawniej znajdował się napis (skopiowany w ok. 1620) głoszący, że Hubert van Eyck "maior quo nemo repertus" (większy niż ktokolwiek) zaczął ten ołtarz, ale Jan van Eyck – nazywający sam siebie "arte secundus" (drugim najlepszym w sztuce) – skończył go w 1432. Szeroko dyskutowano o autentyczności tej sygnatury. Historycy sztuki występujący w obronie autorstwa Huberta usiłowali odróżnić partie malowane przez każdego z braci. Zadanie to okazało się niemożliwe do wykonania, gdyż nie zachowały się żadne, dostatecznie pewne, prace Huberta van Eycka. Ponadto Ołtarz gandawski był wielokrotnie (więcej niż 15 razy) odnawiany, konserwowany i zmieniany przez późniejsze dodatki (chociażby przez wyobrażenie wieży z Utrechtu). W wyniku tych wszystkich zmian wygląd dzieła, które możemy oglądać dziś, daleki jest od początkowego stanu.
Oryginalna dolna lewa tablica znana pod nazwą "Sędziowie Sprawiedliwi" została skradziona w 1934 i nigdy jej nie odnaleziono. Została zastąpiona kopią wykonaną w 1945 przez Jefa Vandervekena.
 |
| Maryja |
 |
| Chrystus Król |
 |
| Jan Chrzciciel |
